SILENT NIGHT – BÀI HÁT RA TỪ SỰ BẤT TOÀN
Oberndorf, Áo – Đêm 24 tháng 12 năm 1818
Ngôi làng Oberndorf nhỏ bé nằm nép mình bên dòng sông Salzach đang chìm trong mùa đông khắc nghiệt. Tuyết phủ dày trên những mái nhà gỗ, ánh đèn dầu leo lét hắt ra từ các ô cửa sổ như những con mắt mỏi mệt nhưng vẫn cố giữ lại chút hơi ấm cho đêm Giáng Sinh đang đến.
Nhà thờ St. Nicholas tối hôm ấy lặng lẽ hơn thường lệ. Không có tiếng trẻ con cười nói rộn ràng. Không có âm thanh uy nghi của cây đàn organ vang vọng như mọi năm. Cha xứ Joseph Mohr đứng một mình trong gian cung thánh, tay đặt lên phím đàn lạnh ngắt. Ông nhấn thử một hợp âm.
Chỉ có tiếng gió rít đáp lại.
Cây đàn organ – niềm tự hào của giáo xứ – đã hỏng.
Vài người nói do ống đàn bị ẩm sau trận lũ năm trước. Người khác bảo chuột đã gặm nát phần da thổi. Dù lý do là gì, sự thật vẫn không đổi: đêm Giáng Sinh năm nay sẽ không có đàn organ.
Với nhiều người, đó là một thảm họa.
Giáng Sinh mà không có âm nhạc thì khác gì một đêm đông bình thường?
Cha Mohr ngồi xuống băng ghế gỗ, hai tay đan vào nhau. Ông nghĩ đến giáo dân của mình – những ngư dân nghèo sống nhờ dòng sông, những gia đình vừa trải qua mất mát vì đói kém và bệnh tật. Giáng Sinh là dịp hiếm hoi họ được nghe một giai điệu đẹp, được tin rằng đời sống này vẫn còn ý nghĩa.
Ông không muốn cướp đi niềm an ủi ấy.
Trong túi áo choàng, cha Mohr mang theo một bài thơ ông đã viết hai năm trước, trong một đêm tuyết rơi dày khi ông đang phục vụ tại Mariapfarr. Những dòng thơ giản dị, không cầu kỳ thần học, chỉ nói về sự tĩnh lặng của đêm Chúa giáng sinh, về một Hài Nhi nhỏ bé mang bình an đến cho thế giới đầy mỏi mệt.
Ông đọc lại từng câu, thì thầm như cầu nguyện:
“Đêm yên lặng, đêm thánh… Mọi nơi đều ngủ yên…”
Một ý nghĩ lóe lên.
Nếu không có organ… thì có thể dùng guitar.
Ngay trong chiều hôm đó, cha Mohr khoác áo, băng qua con đường phủ tuyết đến nhà thầy giáo làng Franz Xaver Gruber, người vẫn thường phụ trách âm nhạc cho nhà thờ.
Gruber mở cửa, ngạc nhiên khi thấy cha xứ đứng trước hiên nhà trong cái lạnh cắt da.
“Franz,” cha Mohr nói, đưa cho ông tờ giấy, “tôi có một bài thơ. Anh có thể phổ nhạc cho nó… trước đêm nay không?”
Gruber nhìn những dòng chữ viết tay, rồi nhìn chiếc guitar treo trên tường. Ông im lặng vài giây.
“Cho tôi vài giờ.”
Khi chuông nhà thờ vang lên tối 24 tháng 12, giáo dân bước vào St. Nicholas với tâm trạng vừa háo hức vừa lo lắng. Họ sớm nhận ra điều bất thường: cây đàn organ im lìm.
Nhưng rồi, cha Mohr bước ra phía trước, bên cạnh là Gruber với cây guitar mộc mạc.
Không kèn trống.
Không hợp xướng lớn.
Chỉ có hai con người, một cây đàn, và ánh nến lung linh.
Khi những hợp âm đầu tiên vang lên, chậm rãi và dịu dàng, cả nhà thờ như nín thở.
“Stille Nacht, heilige Nacht…”
Giọng hát của cha Mohr trầm ấm. Gruber hòa theo ở đoạn sau. Giai điệu đơn sơ, nhưng từng nốt nhạc như rơi thẳng vào lòng người. Không ai thấy lạnh nữa. Không ai nhớ đến cây đàn organ bị hỏng.
Trong khoảnh khắc ấy, Oberndorf như ngừng thở.
Nhiều năm sau, một giáo dân kể lại rằng họ chưa từng nghe bản nhạc nào khiêm nhường đến thế, mà mạnh mẽ đến thế.
Không ai trong nhà thờ đêm ấy biết rằng họ vừa chứng kiến sự ra đời của một bài thánh ca sẽ đi khắp năm châu.
Những người hát rong mang giai điệu này theo mình đến Tyrol, rồi đến Leipzig. Các nhà truyền giáo mang nó sang Mỹ. Đến giữa thế kỷ 19, “Silent Night” đã được dịch ra hơn 100 ngôn ngữ.
Và trong đêm Giáng Sinh năm 1914, giữa chiến hào của Thế chiến thứ nhất, chính bài hát ấy đã khiến những người lính từ hai phía hạ súng xuống, bước ra khỏi chiến tuyến, và nhìn nhau như những con người.
Một bài hát ra đời vì… không có đàn organ.
Cha Mohr qua đời trong nghèo khó. Gruber sống lặng lẽ như một thầy giáo làng. Không ai trong số họ trở nên giàu có hay nổi tiếng khi còn sống.
Nhưng mỗi khi “Silent Night” vang lên, ở bất cứ nơi đâu trên thế giới, người ta vẫn đang hát bằng chính tinh thần của họ: đơn sơ, khiêm nhường, và đầy hy vọng.
Ngẫm:
Đôi khi, Thiên Chúa để cho những điều “không hoàn hảo” xảy ra, chỉ để con người tạo nên điều đẹp đẽ hơn dự định ban đầu.
Chìa Khóa TMC (tổng hợp)
#GiangSinh #Noel #Christmas #SilentNight #DemThanhVoCung #ThanhCa #ChristmasSongs
Nguồn tư liệu tham khảo: – Joseph Mohr & Franz Xaver Gruber Museum (Áo) – UNESCO – Silent Night: Intangible Cultural Heritage – Encyclopaedia Britannica – Silent Night
