Ba Câu Hỏi Của Nhân Sinh
Trong kho tàng văn học thế giới, có một câu chuyện nhỏ nhưng lại chuyên chở một chân lý lớn. Leo Tolstoy không nêu tên nhà vua, không chỉ rõ thời đại, không thiết lập bối cảnh rộng, nhưng chính sự giản lược đó lại khiến câu chuyện trở nên phổ quát. Bởi bất cứ ai trong chúng ta cũng đều ít nhất một lần mang trong lòng ba câu hỏi ấy.
Nhà vua của Tolstoy, một hôm suy nghĩ:
“Nếu ta biết được ba điều này, ta sẽ không thất bại trong bất cứ việc gì.”
Ba điều ấy là:
- Khi nào là thời điểm thuận lợi nhất để bắt đầu?
- Ai là người quan trọng nhất mà ta phải chú ý?
- Việc gì là việc cần làm trước tiên – việc quan trọng nhất?
Vị vua bèn ban chiếu tìm người trả lời. Thế là những bậc hiền triết từ khắp nơi lũ lượt kéo tới, mỗi người mang theo một tri thức – và một cái tôi – khác nhau.
Về “thời điểm thuận lợi nhất”
Kẻ nói phải lập thời biểu nghiêm ngặt.
Kẻ bảo đời biến động khôn lường, chỉ có người biết chú tâm vào hiện tại mới hành động đúng lúc.
Kẻ khác lại khuyên lập Hội đồng cố vấn.
Kẻ khác nữa cho rằng cần thầy tiên tri biết trước tương lai.
Về “người quan trọng nhất”
Có người nói là hàng đại thần.
Kẻ nói tôn giáo.
Kẻ nói quân đội.
Về “việc quan trọng nhất”
Người cho rằng cần chăm lo khoa học.
Kẻ nhấn mạnh tôn giáo.
Kẻ đặt ưu tiên cho quân sự.
Mỗi ý đều có lý riêng, nhưng lại mâu thuẫn nhau. Nhà vua cảm thấy trí tuệ loài người thật rộng mà cũng thật rối. Không ai cho ông câu trả lời trọn vẹn.
Sau nhiều đêm suy nghĩ, vua quyết định đến hỏi một vị đạo sĩ sống ẩn dật trên núi. Ông đạo này giản dị, ít nói, và nổi tiếng sáng suốt. Nhưng ông không bao giờ tiếp người quyền quý, nên vua phải cải trang thành dân thường, bỏ lại đoàn tùy tùng dưới chân núi.
Khi vua đến nơi, ông đạo đang lom khom cuốc đất. Vua trình bày ba câu hỏi. Ông đạo chỉ gật đầu, không nói gì, tiếp tục cuốc đất nặng nhọc.
Thấy ông đã quá già yếu, vua ngỏ ý cuốc giúp. Ông đạo đưa cuốc cho vua và ngồi xuống nghỉ. Hai luống đất, ba luống đất, rồi cả buổi chiều trôi qua. Mặt trời sắp lặn. Vua mệt nhoài, nhưng vẫn chẳng được câu trả lời.
Khi vua định bỏ về vì thất vọng, thì từ sau những bụi cây, một người đàn ông máu me đầy mình lao đến và ngã gục. Vết thương sâu, máu cứ tuôn ra. Vua quên cả ba câu hỏi của mình, cởi áo xé băng, giặt đi giặt lại, rửa vết thương, rồi cùng ông đạo khiêng người ấy vào am. Mệt lả, vua ngủ thiếp đi.
Buổi sáng, câu chuyện thay đổi
Khi tỉnh dậy, người bị thương thì thầm, giọng yếu ớt:
– “Xin bệ hạ tha tội cho thần…”
Ông ta thú nhận mình vốn là kẻ thù của vua: vua từng giết anh ông ta trong chiến trận và tịch thu tài sản. Ông ta biết vua lên núi một mình nên đã rình phục để giết vua. Nhưng chờ mãi không thấy vua trở xuống, ông ta lên tìm và bị vệ sĩ phát hiện đâm trọng thương. Nếu không có vua cứu, ông ta đã chết.
Hối hận, ông ta xin được làm tôi tớ nhà vua suốt đời.
Nhà vua cảm động, tha tội, hứa trả lại gia sản và cử ngự y chăm sóc.
Rồi vua trở lại tìm ông đạo lần cuối để hỏi câu hỏi của mình. Ông đạo đang gieo hạt đậu. Nghe vua nhắc lại ba câu hỏi, ông đạo mỉm cười hiền hậu:
“Nhà vua đã được trả lời rồi.”
Vua ngạc nhiên.
Ông đạo nói:
– Nếu hôm qua vua không thương hại ta mà giúp ta cuốc đất, vua đã ra về sớm và bị phục kích. Vì vậy, lúc vua cuốc đất chính là thời điểm quan trọng nhất. Ta – người đang đứng trước mặt vua – chính là người quan trọng nhất. Và việc giúp ta chính là việc quan trọng nhất.
– Khi người bị thương chạy tới, thì thời điểm quan trọng nhất là lúc vua băng bó cho ông ta. Người đó lúc ấy là người quan trọng nhất. Và việc chăm sóc ông ta là việc quan trọng nhất, bởi nó cứu mạng một con người và đem lại hòa giải.
Vị đạo sĩ kết luận – chính là tinh túy của Tolstoy:
Ba câu trả lời lớn của cuộc đời
- Thời điểm quan trọng nhất là hiện tại
Vì chỉ trong hiện tại ta mới có thể hành động. Quá khứ đã chết. Tương lai chưa đến.
Cuộc đời chỉ mở ra trong khoảnh khắc này. - Người quan trọng nhất là người đang ở trước mặt ta
Không phải người trong tưởng tượng, không phải kẻ sẽ xuất hiện ở ngày mai.
Ai đang cần ta – người đó là quan trọng. - Việc quan trọng nhất là làm điều tốt cho người đang ở bên ta
Bởi ý nghĩa đời người không nằm trong những kế hoạch vĩ mô, mà ở hành động cụ thể ta dành cho kẻ khác – ngay trong phút giây này.
Dẫn giải – Ý nghĩa sâu xa
Tolstoy muốn nhắc nhở chúng ta rằng:
- Đời người bị đánh mất không phải vì thiếu kế hoạch, mà vì ta bỏ lỡ hiện tại.
- Sự yêu thương, quan tâm không ở tương lai xa xôi, mà bắt đầu bằng người đang đứng cạnh ta – đôi khi chỉ là một người rất bình thường.
- Việc quan trọng nhất đời người không phải những hoài bão to tát, mà là hành động nhỏ giúp một con người cụ thể trở nên hạnh phúc hơn.
Khi ta sống trọn vẹn trong giây phút này, ta không bao giờ thất bại – bởi ta đang sống đúng với mặt trời của cuộc đời: hiện tại.
#BaCauHoi #LeoTolstoy #LeSong #BaiHocCuocSong #YNghiaCuocDoi #PhatTrienBanThan #GocNhinSau #ReviewSach #TrietLy
Chìa Khóa TMC
